W sercu każdej społeczności tkwi instytucja, której znaczenie przewyższa codzienność i obejmuje długą historię przemian i osiągnięć. Szkoła, jako źródło wiedzy, miejsce wzrostu i przestrzeń kształcenia, stanowi fundament budowy społeczeństwa. Jej historia to barwna opowieść o ewolucji edukacyjnych idei, nieustającej troski o rozwój jednostek i odpowiedzi na zmieniające się potrzeby społeczności.
Początki naszej szkoły wiążą się z ducha pionierskiego, z determinacją tych, którzy pragnęli stworzyć ośrodek, gdzie młode umysły mogłyby zakorzeniać się w wiedzy i rozwijać swoje zdolności. To miejsce, które stało się świadkiem nie tylko procesów edukacyjnych, lecz także dynamicznych przemian społecznych, gospodarczych i kulturowych.
Historia szkoły to historia nie tylko budynków i klas, lecz przede wszystkim ludzi – nauczycieli oddanych edukacyjnej misji, uczniów zdobywających wiedzę i doświadczenie życiowe. To także opowieść o trudnościach i sukcesach, wyzwaniach i rozwoju, które kształtując charakter szkoły, wpisują ją głęboko w lokalny krajobraz.
Przez lata, szkoła ewoluowała, dostosowując się do zmieniających się realiów społecznych i technologicznych. Jednak wciąż pozostaje miejscem, gdzie przeszłość spotyka się z teraźniejszością, tworząc klimat inspiracji i naukowej pasji. Ta instytucja jest nie tylko fundamentem dla indywidualnych ścieżek rozwoju, lecz także integralną częścią dziedzictwa społeczności lokalnej.
W niniejszym tekście, odkryjemy razem historię naszej szkoły, zanurzając się w bogactwo wydarzeń i postaci, które uczyniły ją tym, czym jest dzisiaj. To podróż przez czas, ukazująca, jak edukacyjne korzenie wpisują się w puls życia społeczności i jak dziedzictwo szkoły kontynuuje kształtowanie przyszłości.
Dębowiec może się poszczyć tym , że był jedną z pierwszych gmin na Śląsku ,które szkołę ludową posiadały. Szkoła ta dzisiejsza organistówka, wybudowana została za czasów cesarza Franciszka I w 1807 roku pod patronatem Wysokourodzonego Pana Hrabiego Wilczka. Hrabia Wilczek dał materiał budowlany, zaś mieszkańcy gmin Dębowiec i Kostkowic zobowiązani byli do udzielania siły roboczej.
Przez długie lata w Dębowcu nie było palcówki szkolnej. Dzieci uczyły się w szkole w sąsiedniej wiosce – Simoradzu. Zmieniło się to dopiero za czasów cesarza Franciszka I w 1807 roku, kiedy to z pomocą Wysokourodzonego Pana Hrabiego przekazał materiały budowlane i mieszkańców Dębowca i Kostkowic wybudowano pierwszą szkołę.
Do 1851 r. do szkoły uczęszczały wspólnie dzieci katolickie i ewangelickie. Szkoła miała tylko jedno pomieszczenie, dlatego było w niej bardzo ciasno. W 1851 r. do szkoły przychodziło 232 dzieci, z tego 181 z Dębowca, 34 z Kostkowic, a 17 z Samlowca. Po roku 1851 podzielono uczniów wg przynależności wyznaniowej. Takie rozwiązanie trudności miejscowego szkolnictwa podyktowane było wielką ciasnotą lokalową i wzrastającą liczebnie dziatwą tego terenu. W myśl polityki tak państwowej, jak i kościelnej, w Austrii popierano szkolnictwo wyznaniowe.
Pierwszym nauczycielem uczącym w tej szkole do roku 1812, był Szemiczek- miejscowy chałupnik, bez wykształcenia nauczycielskiego. Nauczyciel ten był na całkowitym utrzymaniu miejscowej ludności. Otrzymywał on 100 reńskich i 52 chleby rocznie. W późniejszym czasie zapłata szkolna zależna była od ilości dzieci w wieku szk., np. w 185 l r. obliczono po 1 grajcarze tygodniowo od dziecka.
Następnymi nauczycielami byli:
Wincenty Szoblik, uczący w Dębowcu 21 lat,
August Gogler-17
Jan Wojnar,
Laurenc Cz. - nauczyciel dyplomowany, zatrudniony w Dębowcu od 1844 aż do 1869, przez 25 lat. Obchodził on w tej szkole jubileusz 50-lecia swej pracy nauczycielskiej. Pod koniec oślepł i zmarł w Dębowcu w 1878.
Jak już wcześniej zostało wspomniane, wielka ciasnota spowodowała podział nauki według wyznań, co doprowadziło do otwarcia drugiej szkołu końcem lutego 1856. Za zgodą rządu wybudowali ją ewangelicy z Dębowca, Kostkowic i Samlowca. Największe zasługi w budowie tej szkoły położył ówczesny przełożony gminy Jerzy Zabystrzan. Uczęszczały do niej dzieci z sąsiednich wsi: Kostkowic, Samlowca oraz Iskrzyczyna. Liczba uczniów w szkole wahała się nieznacznie. Jednakże po 1905 roku, kiedy dzieci z Kostakowic i Samlowca rozpoczęły naukę w swojej miejscowości, liczba uczniów spadła wyraźnie.
Nauczycielami szkoły byli wówczas:
Paweł Łamacz (1856-1880)
Paweł Zabystrzan (1880-1908).
W związku z owym podziałem szkół, katolicka szkoła otrzymała miano szkoły nr 1, natomiast ewangelicka szkoły nr 2. Przez wybudowanie drugiej szkoły rozładowana została nieco ciasnota lokalowa, dalej jednak obie szkoły pozostały jednoklasówkami. Po 1870 roku, kiedy szkoły wyznaniowe stały się ludowymi, powszechnymi i publicznymi, w Dębowcu ukonstytuowała się Rada Szkolna, której podlegały obie placówki. Znaczenie szkoły podniosło się, równocześnie wzrosły i pobory nauczycieli do ok. 400 reńskich.
W 1871 roku wizytował szkołę katolicką inspektor Krajowej Rady Szkolnej z Opawy dr Macher. Stwierdził on, że budynek szkolny jest bardzo ciasny i w bardzo złym stanie, że brakuje boiska i że frekwencja dzieci jest nieregularna. Miejscowa Rada Szkolna otrzymała surowe polecenie poprawienia tego stanu rzeczy. Dlatego też w 1874 roku budynek nr 1 rozbudowano w kierunku wschodnim. Inspekcje dr Machera na naszym terenie rozpoczęły nowy okres szkolnictwa w Austrii. Od czasów powstania szkół aż do roku 1869 były one podporządkowane władzom duchownym. I tak dozór nad szkołą katolicką mieli ks. Józef Michalek ze Skoczowa jako nadzorca rejonowy i Józef Gembala - zagrodnik z Dębowca, który pełnił rolę nadzorca miejscowy. Inspektorem szkoły ewangelickiej był pastor Kłapsia z Cieszyna. W 1870 roku objęły urzędowanie władze świeckie. Powstało Ministerstwo Kultury i Nauki z siedzibą w Wiedniu, Szkolna Rada Miejska w Opawie Szkolna Rada Powiatowa w Bielsku oraz Szkolna Rada Miejscowa. Po wejściu w życie ustawy szkolnej, poszczególne rady ukonstytuowały się, Szkolna Rada Miejscowa, która pod opieką miała obydwie szkoły. Pierwszą Radę Miejscową stanowili: Jerzy Zabystrzan - arcyksiążęcy zarządca w Dębowcu, Jan Kittrich-miejscowy proboszcz katolicki, Jerzy Onderek-kierownik Szkoły Nr 1, Józef Zając-zagrodnik ze Samlowca, Józef Gembala - zagrodnik z Dębowca. Jerzy Zabystrzan był również przez pewien czas członkiem Powiatowej Rady Szkolnej.
Władze szkolne krajowe, badając warunki nauczania w obu szkołach, stwierdziły, że na przestrzeni ostatnich lat przeciętna ilość dzieci w szkole nr 1 wynosi 133, a w szkole nr 2 -103, dlatego też uznano, za konieczność, aby obie podnieść do rangi dwuklasówek oraz założyć jednoklasówkę w Kostkowicach, jeśli tylko pozwolą na to przepisy prawne. Z uwagi jednak na trudne warunki finansowe gminy Dębowiec i Kostkowic nie dochodzi to jednak do skutku. Uwzględniono jedynie prośbę zwierzchnictwa rady szkolnej i gminy, i zezwolono, aby w ciągu najbliższych 3 lat prowadzić tylko częściową (półdzienną) naukę w obu szkołach.
Na początku XX wieku przepełnienie w obu szkołach na terenie Dębowca było znaczne. Ciasnota pomieszczeń obu szkół dawała się coraz bardziej we znaki. Doszło do wydania zarządzenia przez Powiatową Radę Szkolną w Bielsku, że z powodu przepełnienia, na razie nie wolno przyjmować do szkoły żadnych dzieci nie zamieszkujących Gminy Dębowiec.
W dniu 18 grudnia 1880 roku Cesarsko-Książęca Śląska Rada Szkolna uchwaliła regulamin, który obowiązywał w Szkołach Ludowych miejskich i wiejskich na terenie Śląska. W regulaminie tym, najwięcej punktów poświęconych było obowiązkom ucznia, zasadom zachowania i bezpieczeństwa. W 1902 roku Cesarsko-Książęca Rada Szkolna Krajowa w Opawie wydała rozporządzenie na mocy, którego postanowiono: wyłączyć z gminy szkolnej w Dębowiecu gminę Kostkowice z Samlowcem, zbudować jednoklasową szkołę ludową w Kostkowicach oraz poszerzyć szkołę nr 1 w Dębowcu.
Zamierzenia te, tylko częściowo zostały zrealizowane. Od jesieni 1905 r. Kostkowice stały się samodzielną gminą szkolną. Do nowo założonej szkoły uczęszczały dzieci z Kostkowic i Samlowca. Przeciążenie szkoły w Dębowcu znacznie zmalało. W 1906 r. do szkoły w Dębowcu chodziło w sumie 210 dz., 124 do szk. nr 1 i 86 do szk. nr 2. Aby rozwiązać problem ciasnoty postanowiono nie poszerzać szk. nr 1, ale przystąpić do budowy nowej szkoły-trzyklasowej. Jej budowa stała się koniecznością. Zarząd Dóbr Komory Cieszyńskiej uwzględniając prośbę gminy ofiarował na cele szkolne 2 morgi, tj. 1 ha 12 arów pola ornego położonego w centrum gminy. Wkrótce przystąpiono do budowy. Plany budowy przygotował architekt Tomiczek z Cieszyna, on też kierował samą budową. Budowę finansowało państwo przy czynnej pomocy mieszkańców Dębowca. Ludność znalazła przy niej zatrudnienie, co przy ówczesnym przeludnieniu wsi i ogólnym kryzysie miało duże znaczenie. W ciągu 3 lat powstała nowa szkoła. Jej oddanie do użytku nastąpiło 1 października 1908 roku. Był to 60 rok panowania cesarza Franciszka Józefa, dlatego nazwaną ją Szkołą Jubileuszową. Zanim rozpoczęto naukę w nowej szkole w Dębowcu, w dniu 27 września, odbyła się wielka uroczystość, na której dokonano poświęcenia nowego budynku szkoły. Decyzją władz szkolnych owa szkoła stała się Trzyklasową Ludową Szkołą Publiczną, a jej pierwszymi nauczycielami byli:
Ignacy Borkowski,
Paweł Zabystrzan,
Julia Borkowska,
Józef Binek
ks. Stanisław Weissmann.
KIEROWNICY SZKOŁY Z TEGO OKRESU | ||
Tuż przed I wojną światową, w roku szkolnym 1913/1914 w Trzyklasowej Szkole w Dębowcu uczyło się 205 dzieci. Zajęcia prowadzone były przez nauczycieli, którzy zdali odpowiednie egzaminy kwalifikacyjne. Szkoła była wtedy jedną z dziewięciu trzyklasowych szkół na Ziemi Cieszyńskiej.
W czasie I wojny światowej, wojska czeskie, zamieniły szkołę w magazyny i koszary. Jednakże tuż po wycofaniu się wojsk przystąpiono do usuwania szkód i gromadzenia potrzebnego sprzętu szkolnego. Niestety, nie minęło nawet 20 lat, kiedy szkoła ponownie przeżywała wojenne losy. W czasie okupacji niemieckiej zniszczono wszystkie polskie podręczniki, mapy, obrazy, pomoce naukowe, a ze zbiorów szkolnej biblioteki nie zachowała się żadna książka. Polscy nauczyciele zostali zwolnieni, a ich miejsce zajęli nauczyciele sprowadzeni z Niemiec.
Kierownikiem szkoły był Kurt Kempfer, a nauka w szkole prowadzona była tylko w języku niemieckim. Natomiast w czasie II wojny światowej wprowadzono niemiecki system oceniania. Lata okupacji były trudnym okresem w życiu mieszkańców Dębowca. 30 kwietnia 1945r. wojska niemieckie musiały się wycofać. W tym dniu zakończyła się okupacja Dębowca, a wyzwolona ludność mogła odetchnąć z ulgą.
Po wycofaniu się wojsk niemieckich przedwojenny nauczyciel szkoły w Dębowcu Franciszek Wojaczek został jej kierownikiem i podjął się trudnego zadania zorganizowania życia szkolnego. Budynek szkolny miał zniszczony dach, wewnątrz nie było mebli, pomocy naukowych i książek. F. Wojaczek od samego początku współpracował z Rudolfem Stryją, nauczycielem, który na długie lata związał się z Dębowcem. W dniu otwarcia szkoły w skład grona nauczycielskiego wchodzili: Franciszek Wojaczek (kierownik szkoły w latach 1945-1953), Rudolf Stryja (uczył w latach 1945-1972, a później jako emeryt do roku 1991), Elżbieta Holona (1945-1948), Maria Chromik (1945-1952), Hilda Szender (1945-1947), Irena Bojda (1949-1959) oraz ks. Franciszek Sedlaczek (1945-1949). W roku szkolnym 1945/1946 do Publicznej Szkoły Powszechnej w Dębowcu uczęszczało 192 dzieci. Po wojnie szkoła posiadała siedem klas, czyli była pełną szkołą powszechną. W Simoradzu i Kostkowicach szkoły nie prowadziły najwyższych klas, dlatego uczniowie przechodzili do Dębowca. Do dębowieckiej szkoły uczęszczały również dzieci z Rudnika i Iskrzyczyna.
Pomimo licznych problemów finansowych, społecznych i politycznych po zakończeniu II wojny światowej, szkoła obok działań dydaktyczno-wychowawczych prowadziła także różnorodne działania wspierające rozwój osobowości młodego człowieka. Odbywały się wycieczki krajoznawcze i poznawcze do pobliskich miast i w góry. Wielką popularnością cieszyły się wśród uczniów i rodziców zajęcia teatralne. Ponadto, na terenie szkoły, działała spółdzielnia uczniowska, której założycielem był Rudolf Stryja.
W latach 60-tych do Szkoły Podstawowej w Dębowcu co roku uczęszczało ponad 200 dzieci z Dębowca i Kostkowic. Ciągł brak miejsc spowodował, że władze Dębowca zaczęły poważnie myśleć o rozbudowie szkoły. W grudniu 1965 r. zawiązał się Społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły Podstawowej w Dębowcu. Przygotowano deklaracje, które przewidywały wpłatę 1 tys. złotych od rodziny. W następnych latach dochody z festynów szkolnych, bali, przedstawień wystawionych dla dorosłych przeznaczane były na rozbudowę szkoły. Mimo tego, że społeczeństwo Dębowca w lutym 1966 r. na zebraniu z posłami ziemi cieszyńskiej dowiedziało się, że w bieżącym planie 5-letnim rozbudowa szkoły w Dębowcu jest nierealna, nie zaprzestano gromadzenia środków finansowych. Skoro rozbudowa była niemożliwa, w sierpniu 1967 r. rozpoczęto generalny remont w szkole. Na przełomie lat 60-tych i 70-tych uczniowie szkoły mogli rozwijać swoje talenty i zdolności w organizacjach szkolnych i kółkach zainteresowań. Na terenie szkoły funkcjonowały następujące organizacje: Związek Harcerstwa Polskiego, Spółdzielnia Uczniowska „Iskierka”, Samorząd Uczniowski, Szklona Kasa Oszczędności, Szkolne Koło Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, Liga Ochrony Przyrody, Szkolne Koło PCK, Liga Obrony Kraju, Kółko dramatyczne.
W 1972 r. nastąpiła zmiana nazwy z kierownik szkoły na dyrektor szkoły. Funkcję dyrektora do 1976 r. pełnił Rudolf Mizia. 1 stycznia 1973 r. doszło też do zmian w strukturze jednostek administracyjnych i władz terenowych. Dębowiec stał się siedzibą gminy, obejmującej swym zasięgiem jeszcze 6 sołectw. Nominację na pierwszego Gminnego Dyrektora Szkół 10 lutego 1973 r. otrzymał Jan Kobiela, który funkcję tę pełnił do 1980 roku. Na początku lat 70-tych okres swojej świetności przeżywał szkolny zespół dramatyczny pod kierunkiem R. Mizi. Człowiek ten, czasie pobytu w Dębowcu dał się poznać jako popularyzator wycieczek turystyczno-krajoznawczych. Lata 70-te były okresem niezwykłych sukcesów chóru szkolnego, zespołu wokalnego i instrumentalnego, działających pod kierunkiem długoletniego nauczyciela muzyki Rudolfa Stryji. Coraz większy nacisk zaczęto kłaść na wychowanie fizyczne, ale szkoła w Dębowcu nie posiadała sali gimnastycznej. Trudne warunki do nauki w ciasnych pomieszczeniach szkoły oraz brak sali gimnastycznej sprawiły, że zaczęto myśleć o budowie nowego budynku szkoły.
W 1980 r. stanowisko gminnego dyrektora szkół oraz równocześnie dyrektora Szkoły Podstawowej w Dębowcu objął na 2 lata Tadeusz Wypich. Do istniejącego grona pedagogicznego w składzie: H. Czupryna, H. Cichoń, J. Góralczyk, W. Orszulik, W. Wojnar, R. Stryja, D. Synowiec-Luranc, D. Szulecka w latach 80-tych dołączyli: E. Czyż, F. Dudzińska, T. Wypich, B. Branny, L. Woźnica, A. Goras, J. Hławiczka, K. Moskała, L. Matuszyński, H. Majętny, D. Galusik, K. Ciuruś, K. Supik-Gaś.
Początek lat 80-tych to trudny i burzliwy okres w życiu polityczno-społecznym kraju. Odbywały się liczne kontrole placówek oświatowych. Poważny kryzys w tym czasie przechodziła budowa nowego budynku szkolnego w Dębowcu. W związku z brakiem pełnej dokumentacji organ nadzoru budowlanego w grudniu 1981 r. podjął decyzję o wstrzymaniu robót. Formalne pozwolenie na budowę otrzymano w 1983 r., ale prace rozpoczęto dopiero w roku 1985. Naprawiono uszkodzone fundamenty, a część z nich było trzeba robić na nowo. W 1982 r. gminnym dyrektorem szkół został Leon Woźnica. Za czasów jego kadencji szkoła w Dębowcu wypiękniała.
Leon Woźnica pełnił funkcję Inspektora Oświaty i Wychowania w Gminie Dębowiec do 1986 roku. Stanowisko inspektora objął Piotr Galusik, który zarazem piastował funkcję dyrektora szkoły w latach 1990-2003.
Po siedemnastu latach budowy, nastąpiła wreszcie przeprowadzka pomocy dydaktycznych ze starej szkoły do nowej, ku wielkiej radości całej dębowieckiej społeczności. I chociaż nie wszystko było skończone, marzenia o nowej szkole, ziściły się, a warunki nauki zdecydowanie się poprawiły. Uroczyste otwarcie nowej szkoły odbyło się 10 listopada 1993 roku. W obecności władz lokalnych, wojewódzkich, kościelnych obu wyznań, byłych dyrektorów i nauczycieli dębowieckiej szkoły, dyrektorów sąsiednich placówek oświatowych, nauczycieli, dzieci, młodzieży i ich rodziców uroczyście dokonał ówczesny dyrektor Piotr Galusik
W roku szkolnym 1995/96 w 13 oddziałach uczyło się łącznie 276 uczniów. Inaczej niż dziś, wyglądał w nowym budynku szkoły przydział sal. Choć nowy budynek szkoły oferował dębowieckim uczniom sporo przestrzeni duże, jasne i dobrze wyposażone klasopracownie dydaktyczne, ładne sanitariaty, główna bolączką był brak sali gimnastycznej z prawdziwego zdarzenia. Lekcje wychowania fizycznego odbywały się w salce przystosowanej tylko do ćwiczeń gimnastycznych lub na korytarzach szkoły dlatego oddanie do użytku nowoczesnej sali gimnastycznej 20 maja 1998 roku stało się dla dębowczan wydarzeniem nie mniej doniosłym od otwarcia nowego budynku szkoły w 1993 roku. Po wielu latach marzeń uczniów, nauczycieli, rodziców piękny obiekt sportowy stał się wreszcie rzeczywistością.
Rok szkolny 1998/99 był okresem, w którym szkoła w Dębowcu wzbogacała swą bazę dydaktyczną. W lipcu 1999 roku miało miejsce kolejne ważne wydarzenie sportowe – otwarcie boiska, natomiast 3 sierpnia 2001 nastąpiło otwarcie boiska do piłki plażowej.
W związku z reformą oświaty w roku szkolnym 1999/2000 decyzja władz gminy utworzono gimnazjum, ulokowano w nowym budynku SP w Dębowcu. Następnie przystąpiono do urządzenia świetlicy i biblioteki, z których korzystali by zarówno uczniowie szkoły podstawowej jak i gimnazjum. Kolejnym poważnym przedsięwzięciem było uruchomienie szkolnej stołówki 8 marca 2000 roku.
W roku szkolnym 2000/2000 w sześcioklasowej już szkole podstawowej pobierało naukę 220 uczniów w 11 oddziałach w gimnazjum – 192 uczniów w 8 oddziałach. W budynku szkoły było coraz tłoczniej. Kolejny raz w historii dębowieckiej szkoły odżył problem ciasnoty. Uczniowie klas I – III praktycznie w ogóle nie mieli dostępu do sali gimnastycznej. W związku z tym już w grudniu 2000 roku, Zarząd Gminy zadecydował o remoncie budynku szkoły z 1908 roku, mając na uwadze przede wszystkim dobro dzieci. 3 września 2001 roku, po ośmiu latach przerwy, w gustownie odnowionych murach ,,szacownej staruszki” znów zabrzmiał pierwszy dzwonek dla uczniów nauczania zintegrowanego. Największym prezentem, jaki im zafundowano była oczywiście sala gimnastyczna i pięknie wykończone sanitariaty.
10 listopada 2003 roku odbyła się uroczystość 10-lecia istnienia budynku w którym obecnie mieści się Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Dębowcu.
Od początku grudnia 2003 roku zaczął funkcjonować w budynku nowej szkoły system monitoringu. W kolejnych latach wzbogacono pracownie informatyczną o nowe komputery/ zakupiono piec komorowy do wypału ceramiki artystycznej, dzięki temu przedsięwzięciu w szkole powstała profesjonalna pracownia ceramiczna. Natomiast przy szkolnej bibliotece zaczęła funkcjonować pracownia multimedialna.